Nalatenschap goed geregeld

Na uw overlijden gaan al uw bezittingen én schulden over op uw erfgenamen. Indien u geen testament heeft gemaakt bepaalt de wet wie uw erfgenamen zijn, alleen door het maken van een testament kunt u afwijken van de standaardregels.

Geen testament/wettelijk erfrecht
Indien u overlijdt zonder een testament te hebben gemaakt vererft uw nalatenschap volgens de wet. De mogelijke erfgenamen worden in vier groepen ingedeeld. Pas als in een groep géén familielid aanwezig is, komen personen uit de daaropvolgende groep als erfgenaam in aanmerking.

Groep 1 bestaat uit uw echtgeno(o)t(e) en uw kinderen (of bij vooroverlijden van uw kind, uw (achter)kleinkinderen). Groep 2 bestaat uit uw ouders, broers en zusters (of hun afstammelingen als een broer/zuster vóór u is overleden). Indien u geen echtgeno(o)ot(e) en/of kinderen achterlaat en uw ouders zijn reeds overleden en u heeft geen broers, zusters, nichten of neven, dan worden de afstammelingen van uw grootouders (groep 3) of uw overgrootouders (groep 4) uw erfgenamen. Als er helemaal geen bloedverwant in de categorie van overgrootouders blijkt te zijn, vervalt de hele nalatenschap aan de Staat der Nederlanden.

De wettelijke verdeling
Indien u geen testament heeft gemaakt, gehuwd was en een of meer kinderen had krijgt uw echtgeno(o)t(e) de beschikking over de hele nalatenschap ondanks dat hij/zij niet enig erfgenaam is. Uw kinderen krijgen hun erfdeel -nog- niet in handen; zij krijgen hun erfdeel slechts “op papier”. Op deze manier kan de langstlevende echtgenoot vrij beschikken over het hele vermogen en ongestoord verder leven. Dit noemt men de wettelijke verdeling.

De geldvordering van de kinderen is pas opeisbaar bij het overlijden van de langstlevende of bij diens faillissement/schuldsanering. Over de vordering wordt een rentepercentage vergoed ter correctie van de inflatie. Om uw kinderen toch enige bescherming te bieden tegen (voornamelijk) stiefouders heeft de wet hen bepaalde wilsrechten toegekend. De (kandidaat-)notaris kan u hierover meer vertellen. U kunt in uw testament  ook de wettelijke verdeling opzij zetten of aanpassen (om zo bijvoorbeeld erfbelasting te besparen).

Testament
U kunt van de wettelijke regels van het erfrecht afwijken door een testament te maken.

Testamenten worden in beginsel gemaakt ten overstaan van een notaris. Het wijzigen van een testament is op elk moment mogelijk door het maken van een nieuw testament. Elke wijziging of herroeping van een bestaand testament moet ook weer via een notaris geregeld worden.

Maar hoe weet men of er een testament is gemaakt? De notaris geeft bij het Centraal Testamentenregister (CTR) in ‘s-Gravenhage op door wie, op welke datum en voor welke notaris een testament is gemaakt. De inhoud van het testament is bij het CTR niet bekend. Pas na het overlijden van iemand staat het iedereen vrij (meestal gebeurt dat via een notaris) bij het CTR te informeren of er een testament is. Bij de desbetreffende notaris kan men dan om informatie vragen. Het spreekt vanzelf dat de notaris alleen aan direct belanghebbenden de inhoud van het testament prijsgeeft. Codicillen (waarover hierna meer) worden niet bij het Centraal Testamentenregister geregistreerd.

Wat kan er in een testament worden geregeld?
In uw testament kunt u onder andere regelingen treffen over de volgende onderwerpen:

•          wie uw erfgenamen zijn;
•          wie specifieke goederen (inboedel, sieraden, huis) krijgt;
•          wie een bepaald geldbedrag krijgt (legaat);
•          wie voogd(en) wordt/worden over uw minderjarige kinderen;
•          wie bewindvoerder wordt over de erfdelen van bijv. een net meerderjarig kind;
•          uitsluitingsclausule;
•          wie uw nalatenschap na uw overlijden mag afwikkelen (executeursbenoeming);
•          wensen ten aanzien van uw uitvaart.

Onterven kind
In een testament kunt u uw kind(eren) onterven. De wet geeft het kind dan echter wel recht op een bepaald geldbedrag. Dit bedrag noemt men de legitieme portie. Indien het onterfde kind reeds eerder is overleden dan wel ‘onwaardig’ is om van de erflater te erven kan zijn/haar kind (uw kleinkind) zijn plaats vervullen. Diegenen die recht hebben op een legitieme portie worden legitimarissen genoemd. Om zijn/haar legitieme portie te ontvangen moet een legitimaris daar een beroep op doen. Dit moet binnen 5 jaar door middel van een, liefst schriftelijke, verklaring. De legitieme portie bedraagt de helft van wat het kind zou hebben gekregen als er geen testament was, dus de helft van het versterferfdeel. De omvang van de legitieme portie wordt berekend over de waarde van de nalatenschap, vermeerderd of verminderd met bepaalde door de erflater gedane giften (schenkingen). Als de wettelijke verdeling van toepassing is, kan het onterfde kind het geld pas opeisen van de langstlevende echtgenoot na diens overlijden. Ook bij een testamentaire erfstelling kan de erflater bepalen dat de geldvordering niet kan worden opgeëist zolang de langstlevende echtgenoot nog leeft.

Uitsluitingsclausule
Velen willen wel dat hun kinderen (of andere erfgenamen) iets van hen erven. Zij willen echter niet dat na een echtscheiding de ex-echtgenoten van hun kinderen (of van andere erfgenamen) recht hebben op de helft van de erfenis. Dit kan gebeuren als de erfgenaam in algehele gemeenschap van goederen was getrouwd of onder bepaalde huwelijkse voorwaarden. De oplossing hiervoor is het opnemen van een uitsluitingsclausule in het testament. Het resultaat van een uitsluitingsclausule is dat de ‘koude kant’ geen recht heeft op de helft van de geërfde goederen als gevolg van een echtscheiding.

Legaat of een codicil
Het is mogelijk dat u aan een bepaald persoon of een bepaalde instelling (bijvoorbeeld een goed doel) een geldsom of een bepaald goed na wilt laten zonder dat u wilt dat zij ook erfgenaam zijn. Men kan deze persoon of instelling dan iets legateren. Indien het legaat in een testament is opgenomen rust op de erfgenamen de verplichting het legaat aan de gerechtigde (legataris) afgeven. Het is echter niet altijd nodig een legaat in een testament vast te leggen. Voor het vermaken van bepaalde inboedelgoederen, sieraden en kleren voldoet een codicil. Een codicil is een geheel handgeschreven, gedateerde en ondertekende verklaring. De in een codicil vermaakte goederen moeten nauwkeurig (stuk voor stuk) worden beschreven. Om een codicil te herroepen dient het codicil vernietigd te worden.

Informeer bij de (kandidaat-)notaris!
Vorenstaande informatie is slechts algemene informatie over het wettelijke erfrecht en het maken van een testament. Voor een goed advies dient uw persoonlijke situatie te worden bekeken, uiteraard kunnen de (kandidaat-)notarissen u hierbij van dienst zijn.

In verband met het 12,5-jarig ambtsjubileum van notaris Engelbracht geldt in de maanden april en mei een kortingsactie. Neem daarom snel contact op met Notariskantoor Engelbracht voor het maken van een afspraak om uw wensen te bespreken of om uw huidige testamenten vrijblijvend te laten bekijken door een van de (kandidaat-)notarissen.